Gmina Jordanów

Stowarzyszenie Gmin Babiogórskich

Gmina Jordanów leży w południowo – zachodniej części Małopolski, w powiecie suskim. W jej skład wchodzi pięć miejscowości: Łętownia, Naprawa, Osielec, Toporzysko i Wysoka. Siedzibą władz samorządowych jest miasto Jordanów. Powierzchnia gminy wynosi 92,65 km, liczba ludności (stan na 31.12.2024 r.) – 11 057 osób.

Dogodne położenie gminy sprawia, że łatwo tu dojechać praktycznie każdym środkiem transportu. Do gminy Jordanów dojedziemy: drogą krajową nr 28 (Wadowice – Nowy Sącz), drogą krajowąE7 (Kraków – Zakopane) oraz drogą kolejową relacji Kraków – Zakopane. Tereny gminy Jordanów stanowią doskonałą bazę wypadową do szerzej znanych miejscowości: Krakowa, Wadowic, Kalwarii Zebrzydowskiej, Ludźmierza czy Zakopanego.

Duże obszary leśne, czyste powietrze i bogactwo fauny i flory sprawiają, że gmina Jordanów stanowi doskonałe miejsce do wypoczynku i relaksu. Szlaki turystyczne w kierunku Turbacza, Lubonia, Koskowej Góry czy Babiej Góry, a także trasy rowerowe i konne oraz oferta gospodarstw agroturystycznych zadowolą gusta najbardziej wymagających turystów.

Gmina Jordanów może nie tylko poszczycić się walorami przyrodniczo – krajobrazowymi, ale również ciekawymi zabytkami i miejscami.

Sołectwo Łętownia

Wieś rozciągnięta u stóp Beskidu Wyspowego i Pasma Koskowej Góry, leży na wysokości około 500 m n.p.m w dolinie rzeki Łętówki, na dawnym szlaku komunikacyjnym prowadzącym z Krakowa na Węgry.

Warto zobaczyć tu niezwykle cenny zabytek sztuki sakralnej – kościół parafialny, drewniany o konstrukcji zrębowej z lat 1760 – 1765, znajdujący się na „Szlaku Architektury Drewnianej”. We wnętrzu kościoła warto zwrócić uwagę na rokokową polichromię, renesansową chrzcielnicę i barokowe organy. We wsi znajduje się również murowana kaplica z XIX w., a barokowe figury z XVII w. stanowiące kiedyś jej wyposażenie, znajdują się obecnie w kościele parafialnym.

Z Łętowni pochodzi bł. brat Jan Brunon Zembol beatyfikowany 13 czerwca 1999 r.w Warszawie przez Jana Pawła II.

Na terenie Łętowni znajduje się Izba Regionalna, w której znajduje się wiele ciekawych eksponatów – kiedyś przedmiotów codziennego użytku, a dziś niestety już zapomnianych.

Sołectwo Naprawa

Miejscowość letniskowa, założona w XV wieku przez Spytka Jordana, leżąca u stóp Małego Lubonia i południowych krańców Beskidu Średniego. W latach 1933 – 36 redagowano tu pierwsze, ludowe pismo literackie „Wieś – jej pieśń”.

Naprawa to rodzinna wieś Jalu Kurka -pisarza, poety i publicysty, autora słynnej powieści „Grypa szaleje w Naprawie”. Do dziś można zobaczyć rodzinny dom pisarza.

W Naprawie warto także odwiedzić zabytkową dzwonnicę z ciekawym obrazem oraz kaplicę „na Halkowej”.

Na terenie wsi znajduje się Kryta Pływalnia wyposażona w najnowsze technologie i urządzenia, w pełni dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych. Do dyspozycji klientów znajduje się basen pływacki i rekreacyjny oraz jacuzzi.

Sołectwo Osielec

Wieś została założona w XVI w. przez Mikołaja Jordana. Leży w rejonie malowniczego przełomu rzeki Skawy, oddzielającego Pasmo Policy w Beskidzie Żywieckim od Beskidu Makowskiego. Nad wsią królują wzniesienia Łysej Góry (630 m n.p.m), Przykca (741 m n.p.m) i Cupla (887 m n.p.m).

W Osielcu szczególnie polecamy obejrzeć kościół parafialny pw. Św. Apostołów Filipa i Jakuba wybudowany w latach 1838 – 1841 w stylu neoklasycystycznym.

Na uwagę zasługuje również położona w centrum wsi kaplica, w której wnętrzu znajduje się rzeźba z piaskowca przedstawiająca upadek Chrystusa. Jest to prawdopodobnie trzystuletnia rzeźba, która wcześniej znajdowała się przed kościołem w Mucharzu.

Sołectwo Toporzysko

Pierwsze udokumentowane wzmianki o Toporzysku pochodzą z XVI wieku. Jest to malownicza wieś o charakterze górskim, położona między Pasmem Policy, a Pasmem Podhalańskim Beskidu Żywieckiego. Otaczają ją wzniesienia Łysej Góry, Hyćkowej Góry i Góry Ludwiki. Z tych szczytów okalających wieś rozciągają się przepiękne widoki na Babią Górę , Lubońi Tatry.

Ciekawym miejscem w Toporzysku jest stary Park Dworski z bardzo ciekawym drzewostanem. W Niestety, nie zachowały się tu żadne zabudowania. Jedyną pozostałością po dworze jest figura Matki Bożej wykuta na kamieniu, ufundowana przez jednego z właścicieli Toporzyska – M. Górkiewicza.

Na terenie Toporzyska istnieje Ośrodek Jazdy Konnej „Bór” oferujący odwiedzającym m.in. zajęcia jeździeckie, zajęcia z hipoterapii, konne wycieczki po okolicy, a także gościnne pokoje z wyżywieniem. Można tu zdobyć uprawnienia instruktorskie w zakresie jazdy konnej, a także poznać prężnie rozwijającą się sekcję kawaleryjską, która kultywuje tradycje 3 Pułku Strzelców Konnych.

Sołectwo Wysoka

Malownicza wieś założona przez Mikołaja Jordana w XVI wieku, położona na wzgórzach Pasma Podhalańskiego na wysokości 525 m n.p.m. W 1816 roku urodził się tu ks. Józef Stolarczyk – pierwszy proboszcz parafii w Zakopanem.

Wysoka to także ważne miejsce na historycznej mapie Polski . Tu, w pierwszych dniach II wojny światowej, rozegrała się jedna z największych bitew kampanii wrześniowej. Dziś o tych wydarzeniach przypomina pomnik poległych na cmentarzu wojennym, a za bohaterską postawę mieszkańców Wysoka została odznaczona za poległych 1946 roku Orderem Krzyża Grunwaldu.

Niezwykle cennym zabytkiem Wysokiej jest XVI-wieczny dwór obronny.

OŚWIATA

Gmina Jordanów prowadzi 5 placówek oświatowych: Zespół Szkolno-Przedszkolny w Łętowni, Zespół Szkolno-Przedszkolny w Osielcu, Zespół Szkolno-Przedszkolny w Naprawie, Szkołę Podstawową w Toporzysku, Szkołę Podstawową w Wysokiej.

W skład każdego zespołu szkolno-przedszkolnych wchodzi szkoła podstawowa i przedszkole, natomiast w samodzielnych szkołach podstawowych funkcjonują oddziały przedszkolne.

W każdej placówce są prowadzone są przez gminę stołówki szkolne, które serwują dla uczniów ciepłe posiłki w formie dwudaniowych obiadów. Szkoły wyposażone są w nowoczesne pomoce dydaktyczne oraz w pełni wyposażone pracownie przedmiotowe. Posiadają dobrze rozwiniętą bazę sportową. Na bieżąco przeprowadzane są niezbędne prace remontowe i inwestycyjne w budynkach szkół.

KULTURA

Działalność kulturalną na terenie gminy Jordanów prowadzi Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Promocji w Jordanowie z siedzibą w Osielcu. Posiada pięć filii: w Łętowni, Naprawie, Toporzysku oraz Wysokiej, z której każda dysponuje świetlicą i biblioteką. Od 2017 roku w strukturach GOKSiP znajduje się Kryta Pływalnia w Naprawie.
Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Promocji w Jordanowie jest organizatorem wielu imprez kulturalnych, takich jak: Koncert Kolęd, Koncert Pieśni Wielkopostnych „Stabat Mater”, Przegląd Orkiestr Dętych „Echo”, Gminny Turniej Piłki Nożnej dla dzieci i młodzieży, Turniej Wsi o Puchar Wójta, Gminne zawody w martwym ciągu.

Dba o podtrzymywanie tradycji poprzez organizowanie konkursu palm wielkanocnych, konkursu szopki regionalnej, Gminnych Dożynek czy też konkursu potraw regionalnych.

GOKSiP dba także o podtrzymywanie wartości patriotycznych wśród lokalnej społeczności poprzez organizację obchodów rocznicy wybuchu II wojny światowej, Święta Niepodległości, Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Zapewnia dzieciom i młodzieży czas wolny w okresie ferii i wakacji, organizując różnego rodzaju wyjazdy, zajęcia i inne przedsięwzięcia.

W strukturach GOKSiP funkcjonuje pięć bibliotek, w każdej miejscowości gminy. W swoich zbiorach posiadają szeroki wybór literatury pięknej polskiej i obcej, dziecięcej, młodzieżowej oraz popularnonaukowej. Łączny księgozbiór bibliotek to 59265 woluminów i 628 audiobooków. Zbiory biblioteczne udostępniane są elektronicznie w systemie bibliotecznym MAK+, który umożliwia korzystanie z katalogu on-line. Ze zbiorów bibliotecznych korzysta 2044 czytelników aktywnie wypożyczających, łączna liczba wypożyczeń na zewnątrz to 26837 książek. (dane na dzień 31.12.2024). Biblioteki gromadzą, opracowują i udostępniają zbiory biblioteczne z różnych dziedzin wiedzy. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom czytelników biblioteki przestają być jedynie miejscem, w którym wypożycza się książki, a stają się instytucjami kultury, promującą nie tylko literaturę i czytelnictwo, ale i kulturę. W bogatej ofercie Bibliotek, są także takie działania jak: organizowanie wydarzeń i imprez kulturalnych, popularyzacja wiedzy i czytelnictwa, współpraca z organizacjami pozarządowymi i placówkami oświatowo- kulturalnymi na terenie gminy i powiatu, formy pracy oświatowo-popularyzacyjne wspomagające kształcenie i wychowanie dzieci, lekcje biblioteczne. Uczestniczą aktywne w różnego rodzaju akcjach i projektach promujących czytelnictwo, jak np.: Program Rozwoju Bibliotek, Program -Kraszewski. Komputery dla bibliotek, Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa, „Mała książka wielki człowiek”, Program edukacji ekonomicznej , Program „Partnerstwo dla Książki”, „Noc bibliotek”.

Pod patronatem GOKSiP istnieje chór „Vox Altisono” z Osielca. Repertuar chóru jest bardzo różnorodny od muzyki sakralnej i świeckiej różnych stylów i epok – od średniowiecza do współczesności, kompozytorów polskich i zagranicznych, a także utwory muzyki ludowej i rozrywkowej. Od chwili powstania chór uświetnia swymi występami imprezy kulturalne, uroczystości państwowe, kościelne oraz imprezy kulturalne na terenie gminy, powiatu i poza nim Jest także współorganizatorem corocznie odbywającego się na terenie gminy Jordanów Koncertu Kolęd i Koncertu Pieśni Wielkopostnych STABAT MATER. Brał udział w licznych koncertach w kraju i za granicą, m.in. w Nowym Targu, Rabce, Krakowie, Okocimiu, Czernichowie, Myślenicach. Występował także w Austrii, na Węgrzech, na Litwie i we Włoszech.
W 2015 roku wystąpił na Węgrzech w mieście Szolnok, uświetniając swoim występem obchody Dnia Kultury Polskiej. W tym samym reprezentował Polskę na Międzynarodowym Festiwalu Chórów w Wildschonau w Austrii, a rok później zdobył II miejsce na V Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Chóralnej o „Srebrną wstęgę Solczy” na Litwie.
W 2018 roku wystąpił w Toskanii, uczestnicząc w 10. edycji” Toscana International Festival of Choirs and Orchestras”. Występy chórów i orkiestr z 15 krajów odbywały się w pięknych zabytkowych wnętrzach Term Tettuccio i Excelsior w Montecatini Terme.

Chór „Vox Altisono” jest laureatem wielu prestiżowych nagród, z których najcenniejsze to:
• I miejsce podczas Festiwalu Pieśni Maryjnych „Ave Maryja” w Osielcu (maj 2010),
• Nagroda Grand Prix na Festiwalu Pieśni Maryjnych w Osielcu (maj 2011),
• III miejsce na VII Nowohuckim Konkursie Kolęd i Pastorałek w Krakowie (styczeń 2014),
• Srebrna Nuta na XVI Ogólnopolskim Konkursie Chórów w Niepołomicach (maj 2014),
• I miejsce na X Festiwalu Pieśni Maryjnych w Osielcu (maj 2014),
• Złoty Dyplom na III Rzeszowskim Festiwalu Kolęd i Pastorałek (styczeń 2016),
• Srebrny Dyplom na międzynarodowym Festiwalu Pieśni Adwentowych i Bożonarodzeniowych w Krakowie (grudzień 2017),
• I miejsce na XVII Miechowskim Przeglądzie Pieśni Chóralnej, Kolęd i Pastorałek (styczeń 2018).
• W 2016 roku otrzymał Nagrodę Starosty Suskiego za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego
• w 2018 r. chórzystki otrzymały Nagrodę Województwa Małopolskiego „Polonia Minor” „w podziękowaniu za budowanie potencjału kulturalnego swojej Małej Ojczyzny oraz wytrwałą pracę na rzecz Małopolski i jej mieszkańców”.

Chór ma w swoim dorobku dwie płyty: „Vox Altisono świątecznie” i „Vox Altisono i przyjaciele”.

Pod patronatem GOKSiP działa Gminny Zespół Regionalny „Gronie” w Łętowni. Repertuar zespołu opiera się na kulturze ludowej górali kliszczackich. Zespół występuje na wielu lokalnych imprezach i corocznie bierze udział w licznych konkursach, festiwalach i przeglądach. Na swoim koncie ma wiele nagród i wyróżnień, jak chociażby te z ubiegłego roku. W 2024 r. zespół reprezentował gminę na Babiogórskiej Jesieni, a także na 47.Karpackim Festiwalu Dziecięcych Zespołów Regionalnych w Rabce- Zdroju. Wziął udział w Powiatowym Konkursie Gawędziarzy, Śpiewaków i Instrumentalistów Ludowych “Podbabiogórskie Posiady, gdzie grupa śpiewacza zdobyła pierwsze miejsce, solistka zespołu – drugie miejsce, a instrumentalista zespołu – drugie miejsce. Zespół wystąpił również podczas X Powiatowego Przeglądu Dziecięcych Zespołów Regionalnych w Makowie Podhalańskim, gdzie zdobył drugie miejsce.Z kolei solistka zespołu zdobyła trzecie miejsce podczas 41. Konkursu Muzyk, Instrumentalistów, Śpiewaków Ludowych i Drużbów Weselnych – DRUZBACKA w Podegrodziu. Sukcesem może pochwalić się grupa kolędnicza z zespołu “Gronie”, która zdobyła III miejsce na 27. Ogólnopolskich Spotkaniach Dziecięcych i Młodzieżowych Grup Kolędniczych PASTUSZKOWE KOLĘDOWANIE w Podegrodziu, a wcześniej zdobyli na Powiatowym Przegląd Grup Kolędniczych „Podbabiogórskie Podłazy” w Zawoi drugie miejsce. W tym roku Grupa Kolędnicza Gminnego Zespołu Regionalnego „Gronie” zdobyła pierwsze miejsce podczas 28. 0gólnopolskich Spotkaniach Dzieciecych i Młodzieżowych Grup Kolędniczych „Pastuszkowe Kolędowanie” w Podegrodziu. Wcześniej grupa zdobyła pierwsze miejsce w Powiatowym Przeglądzie Grup Kolędniczych “Podbabiogórskie Podłazy” w Zawoi. Zespół otrzymał też wyróżnienie na 15. Międzykulturowym Festiwalu Folklorystycznym „ Zagłębie i Sąsiedzi” w Dąbrowie Górniczej, a podczas “Druzbacki” instrumentalista młodzieżowy zespołu zajął I miejsce, intrumentalistka dziecięca – wyróżnienie, a solistka – II miejsce.

Przy Gminnym Ośrodku Kultury, Sportu i Promocji w Jordanowie działa stowarzyszenie “Śleboda”. Stowarzyszenie powstało w 20215 roku, a tworzą je pracownicy GOKSiP oraz osoby działające społecznie na terenie naszej gminy. Działalność stowarzyszenia oparta jest przede wszystkim na pracy społecznej, a jego celem jest prowadzenie działalności edukacyjnej i kulturalnej zwłaszcza w zakresie inicjowania, wspierania i pomocy w przedsięwzięciach edukacyjno – kulturalnych, w szczególności na rzecz dzieci i młodzieży. To także działalność szkoleniowa, promocja Gminy Jordanów, ochrona i promocja zdrowia, promowanie idei wolontariatu i wiele innych działań. Stowarzyszenie „Śleboda” zajmuje bardzo ważne miejsce na mapie kulturalnej Gminy Jordanów.

Jest organizatorem lub współorganizatorem imprez, wystaw, warsztatów, a także realizuje różne projekty skierowane do dzieci, młodzieży czy dorosłych.

Na terenie gminy Jordanów funkcjonuje pięć kół gospodyń: KGW “Jarzębinki” w Naprawie, KGW “Przebojowe Łętowianki” z Łętowni, KGW “Niezłe Ziółka” z Toporzyska, KGW “Osielczanki” z Osielca i KGW “Wysocanki” z Wysokiej. KGW “Przebojowe Łętowianki” jest najstarszym kołem w powiecie i w tym roku obchodzi jubileusz 100 – lecia działalności. Wszystkie koła dbają o kultywowanie lokalnej tradycji i kultury. Są współorganizatowami imprez kulturalnych na terenie gminy, prowadzą liczne zajęcia dla dzieci, realizują projekty i biorą udział w powiatowych konkursach. Każdego roku uczestniczą w koncertach kolęd, dożynkach gminnych i powiatowych czy konkursach potraw na terenie gminy i powiatu.

W gminie Jordanów istnieje sześć jednostek strażackich, a przy pięciu z nich funkcjonują orkiestry dęte. Oprócz tego, przy jednostce OSP Naprawa działa grupa mażoretek. Zarówno orkiestry, jak I zespół mażoretek uświetniają imprezy kulturalne, orkiestry tworzą oprawę muzyczną uroczystości państwowych i kościelnych, a także biorą udział w corocznych przeglądach orkiestr.

W miejscowości Wysoka, od 2021 roku, swoją działalność prowadzi Oddział Związku Podhalan. Przy związku działa zespół regionalny I kapela “Wysocko Śleboda”. Oddział Związku Podhalan w Wysokiej bierze udział w uroczystościach kościelnych I dba o ich oprawę, organizuje warsztaty muzyczno – plastyczne dla dzieci o tematyce regionalnej, a także spotkania związkowe.

SPORT

Gmina Jordanów może poszczycić się dobrym zapleczem sportowym. W każdej miejscowości gminy istnieją sale sportowe przy szkołach, boiska do gry w piłkę, siłownie plenerowe, a także place zabaw.

W Osielcu funkcjonuje klub motorossowy Motocross Team Rapacz, w Naprawie i Osielcu działają kluby sportowe: “Unia” Naprawa i “Świt” Osielec, w Łętowni – Klub Kolarski “Łętownia Cycling Academy, w Toporzysku Klub Jazdy Konnej “Bór”. W miejscowości Naprawa funcjonuje Kryta Pływalnia.