Opis
Szanowni Czytelnicy,
pragnę zwrócić uwagę, że niniejszy „Rocznik Babiogórski” jest 25. tomem tego czasopisma od początku jego ukazania się, czyli od 1999 roku. Uświetniając tę rocznicę, chciałabym serdecznie podziękować wszystkim autorkom i autorom tekstów i fotografii, kolekcjonerom i instytucjom udostępniającym swoje zbiory do publikacji, redaktorom, tłumaczom, grafikom, autorom składu i layoutów oraz wszystkim współpracownikom redakcji, którzy w ciągu ostatniego ćwierćwiecza poświęcili swój czas, tworząc to regionalne czasopismo na wysokim poziomie. Jest to znakomita baza wiedzy i wiarygodne źródło informacji na temat historii, kultury, oświaty, etnografii, zabytków, gospodarki, ochrony przyrody etc. etc. Śmiało można powiedzieć, że pismo stanowi dokumentację dziedzictwa kulturowego Podbabiogórza i Orawy. Tak długie i nieprzerwane istnienie czasopisma jest dla nas wszystkich nie tylko powodem do dumy i radości, ale i motywacją do dalszej pracy. W niniejszym „Roczniku” publikujemy w pierwszej kolejności materiały, które z przyczyn finansowych nie znalazły się w poprzednim tomie. Moje przypuszczenia odnośnie do wydawania czasopisma w formie elektronicznej nie sprawdziły się, wolą Państwo jednak wersję papierową, dlatego w tym roku pismo ma podobny do poprzednich lat nakład wydanych drukiem 500 egzemplarzy. W formie elektronicznej można je zakupić na stronie Stowarzyszenia Gmin Babiogórskich (https://sgb.org.pl/sklep/). Tegoroczny tom rozpoczyna artykuł stałego współpracownika „Rocznika” – Jerzego Mydlarza z Makowa Podhalańskiego, nauczyciela historii (obecnie na emeryturze), pt. Maków Podhalański po 1945 roku – zarys problematyki. „Errata” do książki Maków Podhalański. Sześć wieków Makowa Podhalańskiego. Artykuł stanowi rodzaj uzupełnienia do wymienionej książki, odnosi się do zmian wprowadzonych w treści pracy, w tym do pominięć, które musiały zostać wówczas dokonane pod wpływem redaktora publikacji. Bardzo ciekawą i wartościową pracą, bazującą przede wszystkim na kościelnych źródłach archiwalnych, jest artykuł pt. Księgi metrykalne jako źródło do badań ruchu naturalnego ludności i genealogii rodów Górali Babiogórskich od połowy XVII wieku autorstwa dr Pawła Franczaka, kierownika zbiornika „Świnna Poręba”, również stałego współpracownika „Rocznika”. W artykule scharakteryzowano zasoby archiwalnych metryk parafialnych (ksiąg urodzonych, ochrzczonych, zaślubionych i zmarłych), dotyczących miejscowości zamieszkałych przez Górali Babiogórskich. Przedstawiono dzieje powstania pierwszych metryk, opisano zmiany administracyjne i demografię. Dwa kolejne artykuły opracował Andrzej Adam Majewski, doktor nauk humanistycznych w dziedzinie historii (także od niedawna stały współpracownik redakcji). Pierwsze opracowanie to Zarys dziejów Koszarawy, począwszy od wzmianek z pierwszej połowy XVII wieku aż po czasy współczesne. Autor scharakteryzował powinności feudalne mieszkańców Koszarawy oraz ich zajęcia, w tym szczególnie opisał zabawkarstwo. Uwzględnił również historię miejscowej parafii i kościoła pod wezwaniem św. Karola Boromeusza, scharakteryzował najważniejsze zabytki oraz wspomniał o wyróżniających się osobach rodem z tej miejscowości. Drugie opracowanie autora – Pochodzenie nazwy szczytu górskiego – Szelust, poświęcone jest genezie nazwy „Szelust”, którą nosi szczyt leżący w Beskidzie Żywieckim, w Grupie Mędralowej, w paśmie granicznym, nad wsią Krzyżówki. Dział tworzony przez Babiogórski Park Narodowy zawiera dwa artykuły. Pierwszy, autorstwa Magdaleny Kukli-Lelito i Pawła Hotały pt. Występowanie mszyc Aphidomorpha na jodle pospolitej Abies alba Mill. na terenie Babiogórskiego Parku Narodowego, dotyczy tematyki zmian składu gatunkowego drzewostanów dolnoreglowych w Babiogórskim Parku Narodowym w wyniku pojawienia się mszyc zasiedlających świerk, co stanowi zagrożenie dla naturalnego ekosystemu. W tekście opisano światową populację tego owada z uwzględnieniem Polski, określono gatunki, historię naukowych badań oraz scharakteryzowano występowanie mszyc na terenie BgPN. Opisano także działania ochronne w formie monitoringu procesów przyrodniczych. Drugim artykułem jest opracowanie Stanisława Szafrańca pt. Biegacz urozmaicony – nurkujący drapieżca, dotyczące rzadko spotykanego chrząszcza, przedstawiciela rodziny biegaczowatych Carabidae, który jest objęty szczególną ochroną w Babiogórskim Parku Narodowym. W Arkuszu literackim przedstawiono legendę o rycerzach uśpionych w Babiej Górze w opracowaniu Aleksandra Boruckiego. Jest to cenny przedruk z dwóch numerów czasopisma „Mały Światek” z 1899 roku, wychodzącego w owym czasie we Lwowie. Książkę zamykają sprawozdania z działalności Stowarzyszenia Gmin Babiogórskich i Babiogórskiego Parku Narodowego, dział Babiogoriana, krótkie informacje o zasłużonych osobach zmarłych w 2023 roku oraz biogramy autorów. W imieniu Stowarzyszenia Gmin Babiogórskich, Babiogórskiego Parku Narodowego oraz własnym wszystkim autorom i osobom, które przyczyniły się do wydania niniejszego tomu, składam gorące po dziękowania.
