Mucharz – Stowarzyszenie Gmin Babiogórskich

Stowarzyszenie Gmin Babiogórskich

Gmina Mucharz

- powierzchnia gminy - 37 km2
- ludność - 4 137 osób (stan na dzień 31.12.2020)
- Gmina Mucharz - wsie: Jaszczurowa, Koziniec, Mucharz, Skawce, Świnna Poręba, Zagórze

Mucharz należy do najstarszych miejscowości położonych w dolinie Skawy. Najstarsza wzmianka o jego istnieniu pochodzi z 1254 r., kiedy to ks. krakowski Bolesław Wstydliwy nadał wieś klasztorowi ss. Norbertanek ze Zwierzyńca pod Krakowem. Pozostałe miejscowości wchodzące w skład obecnej gminy powstały w kolejnych stuleciach. Tereny te należały te w XIII-XVI w. do śląskich księstw: opolsko-raciborskiego, cieszyńskiego, oświęcimskiego i zatorskiego, a z chwilą inkorporacji tego ostatniego do Rzeczypospolitej w 1564 r. pozostawały do 1772 r. w granicach województwa krakowskiego. Po I rozbiorze Polski obszar obecnej gminy Mucharz znalazł się w obrębie Cesarstwa Austriackiego i do zakończenia I wojny światowej należał do Królestwa Galicji i Lodomerii. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w okresie dwudziestolecia międzywojennego obszar obecnej gminy Mucharz wchodził w skład powiatu wadowickiego w województwie krakowskim. W czasie okupacji hitlerowskiej 1939-1945 obszar ten był włączony do Rzeszy Niemieckiej, stanowiąc część okręgu bialskiego w rejencji katowickiej prowincji Górny Śląsk. Warto zauważyć, że gmina Mucharz zajmowała wówczas rozległy teren i wchodziły w jej skład także m.in. Śleszowice oraz Tarnawa Dolna i Górna. Spośród miejscowości obecnej gminy Mucharz jedynie Zagórze, leżące na prawym brzegu Skawy, należało do Generalnej Guberni (powiat krakowski w dystrykcie krakowskim). Po II wojnie światowej gmina Mucharz ponownie wchodziła w obręb powiatu wadowickiego w granicach województwa krakowskiego (1945-1975) i małopolskiego (od 1999 r.). W okresie 1975-1998, gdy w miejsce powiatów utworzono nowe, mniejsze województwa, obszar ten należał do województwa bielskiego.

DOROBEK GMINY W OKRESIE 20-LECIA

Ostatnie 20-lecie to czas, w którym na terenie gminy realizowana była potężna inwestycja pn. “Budowa zbiornika wodnego na rzece Skawie w Świnnej Porębie”. Prace związane z tym przedsięwzięciem pociągnęły za sobą nieodwracalne zmiany w wyglądzie gminy. Wielkie koszty gospodarczo-społeczne, jakie poniesione zostały w pierwszym etapie budowy zbiornika (m.in. wysiedlenie osób z terenów zalewowych, zamknięcie kilku zakładów pracy, likwidacja linii kolejowej z Wadowic do Skawiec) były w kolejnych latach równoważone dzięki zakrojonym na szeroką skalę pracom inwestycyjnym, tworzącym nową gminną infrastrukturę. Gmina Mucharz, w skład której wchodzi siedem miejscowości: Mucharz, Jamnik, Jaszczurowa, Koziniec, Skawce, Świnna Poręba i Zagórze, ma w najbliższej przyszłości obiecujące perspektywy rozwoju. Dzięki ukształtowaniu terenu, szlakom turystycznym przebiegającym przez jej teren, obszarom leśnym oraz rzece Skawie, która przegrodzona zaporą utworzyła Jezioro Mucharskie. Teren gminy bogaty w walory turystyczne stwarza ogromne możliwości turystyczno-rekreacyjnego zagospodarowania Jeziora Mucharskiego.

GOSPODARKA KOMUNALNA

Sieć drogowa

Sieć dróg w Gminie Mucharz tworzą drogi gminne, powiatowe oraz droga krajowa.

W 1998 r. na odcinku Świnna Poręba – Skawce oddano do użytku nowy odcinek tej drogi krajowej nr 28, z kilkoma wiaduktami. Droga przebiega teraz pięknymi widokowo zboczami (sołectwa Jamnik, Mucharz, Skawce). W październiku 2009 r. oddano do użytku kolejny, nowy odcinek tej drogi: Skawce – Tarnawa Dolna. Od września 2009 r. do września 2010 r. na odcinku Skawce – Świnna Poręba prowadzone były prace drogowe, obejmujące m.in. remont nawierzchni jezdni i umocnienie poboczy, dobudowanie ciągów pieszych do istniejących przejść i zatok autobusowych. Stan dróg gminnych corocznie ulega stopniowej poprawie. Obecnie na terenie gminy realizowanych jest szereg inwestycji związanych z budową i modernizacją dróg, oświetlenia przy drogach oraz budową nowych odcinków chodników.

Gospodarka wodno-ściekowa, ochrona środowiska

Od września 2003 r. gmina posiada własną oczyszczalnię ścieków w Jaszczurowej, o przepustowości 600 m3/dobę, w której pracują dwa ciągi technologiczne, jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna ze wstępnym oczyszczaniem mechanicznym i całym procesem biologicznego oczyszczania ścieków. Do oczyszczalni tej kierowane są ścieki z miejscowości: Skawce, Mucharz, Jaszczurowa. W chwili obecnej oczyszczalnia obciążona jest w około 40 %. Natomiast ścieki z sołectw: Koziniec, Świnna Poręba i Jamnik odprowadzane są do oczyszczalni ścieków w Wadowicach.

W okresie ostatniego 20-lecia wybudowano:

– 74,3 km sieci wodociągowej, do której obecnie jest już 1212 przyłączy,

– 75,0 km sieci kanalizacyjnej, do której jest już 1337 przyłączy.

Obecny stopień skanalizowania Gminy Mucharz wynosi około 98 %.

Od 2009 r. wprowadzona została selekcyjna zbiórka śmieci, zlikwidowano dzikie wysypiska śmieci. Na terenie gminy utworzony został Punkt Selektywnego Odbierania Odpadów (PSZOK) znajdujący się obok Gminnego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Jaszczurowej.

Oświata

Zadania oświatowe zostały przejęte przez samorząd gminy w 1994 r. Obecnie na terenie gminy działają 2 szkoły podstawowe, 1 zespół szkolno -przedszkolny i 1 niepubliczne przedszkole. Do najważniejszych zadań inwestycyjnych, zrealizowanych w ostatnim 20-leciu, zaliczyć można wybudowanie trzech nowoczesnych budynków szkolnych, wraz z zapleczem sportowym, salą gimnastyczną i boiskami, dla: Szkoły Podstawowej w Mucharzu, w Jaszczurowej oraz w Świnnej Porębie. Ta ostatnia, oddana do użytku w 2005 r., należy do najbardziej nowoczesnych w województwie. Posiada doskonale rozwiniętą bazę sportową: 2 sale gimnastyczne, kompleks boisk i bieżni. Tak bogate zaplecze szkoły pozwala na organizowanie zawodów sportowych rangi międzynarodowej. Nowoczesna stołówka wraz z zapleczem kuchennym i sanitarnym oraz pomieszczenia noclegowe umożliwiają szkole przyjmowanie wycieczek, obozów sportowych i organizowanie biwaków. Do 2007 r. edukacja przedszkolna w gminie Mucharz odbywała się w Publicznym Przedszkolu, prowadzonym przez Siostry Zakonne Pasjonistki w Mucharzu. W 2008 r. postanowiono rozszerzyć wychowanie przedszkolne w Gminnie (przy szkołach podstawowych funkcjonowały do tej pory tylko „zerówki”) poprzez utworzenie oddziału przedszkolnego przy Szkole Podstawowej w Świnnej Porębie dla dzieci w wieku od 3 do 5 lat. W związku z dużą liczbą zgłaszanych dzieci, przy współfinansowaniu ze środków unijnych, w ramach projektu “Moje małe przedszkole”, w 2009 r. w szkole w Świnnej Porębie utworzony został drugi oddział przedszkolny.

Ochrona zdrowia

Ośrodek zdrowia został przejęty przez gminę w 1995 r. Pierwszą decyzją samorządu było przeniesienie go ze starego i ciasnego budynku do nowych pomieszczeń w budynku Urzędu Gminy w Mucharzu i przekształcenie ośrodka w Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej. Obecnie mieszkańcy mają do dyspozycji dobrze wyposażone gabinety lekarskie, a opiekę medyczną zapewniają: lekarz rodzinny, pediatra, ginekolog i stomatolog. W 2010 r. przeprowadzony został generalny remont ośrodka zdrowia, na jego finansowanie pozyskano w 2009 r. część niezbędnych środków (z PFRON na likwidację barier architektonicznych).

Infrastruktura sportowo-turystyczna

Samorząd gminy, doceniając rolę sportu i kultury fizycznej w procesie wychowania dzieci i młodzieży, jak również jako czynnika przeciwdziałającego zjawiskom patologii społecznej, wspiera finansowo działalność klubów sportowych. W ostatnich latach Gmina zrealizowała także kilka dużych przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie infrastruktury sportowej:

wybudowano dwa stadiony sportowe z pełnowymiarowymi boiskami do piłki nożnej, ręcznej, siatkowej i koszykówki, które umiejscowione są przy Szkołach Podstawowych w Jaszczurowej i Świnnej Porębie,
przy Zespole Szkolno – Przedszkolnym w Świnnej Porębie powstała hala sportowa z boiskiem o wymiarach: 44 m x 21 m, wyposażona w nowoczesne urządzenia do przeprowadzania zawodów sportowych,
przy Szkole Podstawowej w Jaszczurowej wybudowano kort tenisowy. W 2020 r. przeprowadzona została modernizacja asfaltowego boiska sportowego, która objęła wymianę nawierzchni oraz urządzeń sportowych i rekreacyjnych. Obecnie boisko służy do gry w siatkówkę i koszykówkę. Projekt dofinansowany został ze środków budżetu Województwa Małopolskiego, na realizację projektu „Małopolska infrastruktura rekreacyjno – sportowa – MIRS”,
przy Szkole Podstawowej w Mucharzu powstał w 2009 r. nowy kompleks sportowy z dwoma boiskami sportowymi ze sztuczną nawierzchnią: do piłki nożnej i wielofunkcyjnym do siatkówki i koszykówki oraz zapleczem socjalnym; kompleks został wybudowany w ramach programu “Moje boisko – Orlik 2012”.

W 2008 r., w ramach projektu “Szlaki przyrodniczo-kulturowe 4 żywiołów”, ze środków Funduszu Inicjatyw Obywatelskich wykonano i ustawiono w wyznaczonych punktach tablice informacyjne, opisujące walory przyrodniczo-kulturowe gminy.

W 2015 r. w ramach projektu pt. Plażówka nad Jez. Mucharskim. “Od pastwiska do boiska” – budowa boiska do piłki siatkowej plażowej oraz przeprowadzenie warsztatów sportowych, współfinansowanego ze środków PROW 2007-2013 Oś 4 LEADER, wdrażanych za pośrednictwem LGD „Gościniec 4 Żywiołów” na terenie Zespołu Szkolno – Przedszkolnego w Świnnej Porębie powstało boisko do siatkówki plażowej. Realizatorem projektu był UKS Zalew Świnna Poręba.

W 2019 r. przy Zespole Szkolno – Przedszkolnym w Świnnej Porębie, w ramach projektu pt. „Utworzenie placu rekreacyjno – turystycznego”, realizowanego przez Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły Podstawowej w Świnnej Porębie “KLEKS”, który otrzymał dofinansowanie za pośrednictwem LGD „Gościniec 4 żywiołów” ze środków PROW 2014-2020, powstała siłownia zewnętrzna z urządzeniami placu zabaw oraz edukacyjną lampą solarną.

Inne

W 1994 r. został oddany do użytku nowoczesny kompleks budynków, będący siedzibą: Urzędu Gminy w Mucharzu, Gminnego Ośrodka Kultury i Czytelnictwa (wraz z salą widowiskową), Gminnej Biblioteki Publicznej w Mucharzu, ośrodka zdrowia, apteki oraz remizy strażackiej.
W 2009 r., dla osób z terenów zalewowych oddano do użytku dwa budynki komunalne, w których zamieszkały rodziny z gmin: Mucharz, Stryszów i Zembrzyce. Na terenie gminy działają 4 jednostki OSP: w Kozińcu (jednostka ta należy do Krajowego Systemu Ratownictwa Górniczego), w Mucharzu, Jaszczurowej i Skawcach – to najstarsza jednostka w gminie Mucharz, w 2009 roku obchodziła jubileusz 100-lecie istnienia. Gmina przeznacza środki finansowe na prace remontowe w remizach i zakupy sprzętu dla jednostek.

INWESTYCJE ZEWNĘTRZNE

Największą i najważniejszą inwestycją zewnętrzną realizowaną na terenie gminy jest budowa sztucznego zbiornika na rzece Skawie, która rozpoczęła się w 1987 r., kiedy to wpisana została na listę inwestycji centralnych. Termin zakończenia budowy był corocznie przesuwany i oddalany. Zbiornik obejmuje swoim zasięgiem tereny leżące w trzech gminach: Mucharz, Stryszów i Zembrzyce, pełni on przede wszystkim funkcję przeciwpowodziową ze znaczącym wpływem na ochronę doliny rzeki Skawy, doliny rzeki Wisły poniżej ujścia Skawy oraz na ochronę Krakowa. Ma także chronić przed skutkami suszy, a obecnie daje możliwość rozwoju turystyki i rekreacji na terenach otaczających. Od 01.01.2019 oficjalna nazwa zbiornika wodnego to Jezioro Mucharskie.

W 2019 roku przy zaporze uruchomiona została elektrownia wodna z dwiema turbinami Kaplana. Łączna moc turbin to 4,4 MW. W 2019 roku obiekt wytworzył 6,4 GWh czystej energii elektrycznej. Energia produkowana w elektrowni dostarczana jest do Głównego Punktu Zasilającego Wadowice, skąd trafia do najbliższych odbiorców.

Obok zapory zbiornika powstało także Gospodarstwo Rybackie i Ośrodek Zarybieniowy w Świnnej Porębie, jeden z najmłodszych i najnowocześniejszych w Europie obiektów tego typu. Celem działalności gospodarstwa jest m.in. zarybianie publicznych wód płynących regionu wodnego Górnej Wisły, prowadzenie programów restytucji ryb o zasięgu ogólnopolskim, zarybienia kompensacyjne a także sprzedaż materiału zarybieniowego.

Duże znaczenie dla codziennego życia mieszkańców, jak również dla rozwoju społeczno-gospodarczego gminy, mają również inwestycje i przedsięwzięcia realizowane przez prywatne podmioty gospodarcze. Powstały nowe zakłady pracy i punkty usługowe, m.in: fabryka mebli, warsztaty samochodowe, składy budowlane, restauracje, stacja benzynowa. Na terenie gminy rozwija się działalność gospodarstw agroturystycznych.

PLANY ROZWOJU GMINY

Główne kierunki rozwoju gminy nakreślone zostały w “Strategii Rozwoju Gminy Mucharz na lata 2016-2022”. Celem Gminy jest wykorzystanie potencjału położenia w przestrzeni wojewódzkiej, a w tym usytuowania w obrębie Jeziora Mucharskiego, atrakcyjności krajobrazu, jak również środowiska przyrodniczego oraz uwarunkowań zewnętrznych (sąsiedztwo Wadowic i Kalwarii Zebrzydowskiej) do kreowania rozwoju gospodarczego w oparciu o turystykę oraz lokalnych przedsiębiorców. Aby Gmina mogła osiągnąć zaplanowany w strategii cel zostały wyznaczone następujące działania, które będą realizowane w kolejnych latach:

systematyczna rozbudowa infrastruktury sieci wodno-kanalizacyjnej, także pod kątem planowanej infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej Jeziora Mucharskiego,
poprawa warunków komunikacji pieszej i kołowej, która zapewni bezpieczeństwo mieszkańcom i usprawni ruch tranzytowy przez Gminę,
– rozbudowa infrastruktury komunalnej oraz obiektów użyteczności publicznej, w tym modernizacje budynków użyteczności publicznej,
stworzenie odpowiednich warunków w zakresie rozwoju infrastruktury na cele społeczne,
modernizacja infrastruktury, która wpłynie korzystnie na poprawę stanu środowiska, zwiększy możliwości zagospodarowania obrzeży zbiornika, co w konsekwencji wpłynie pozytywnie na rozwój turystyki,
wsparcie w kierunku pomocy w restrukturyzacji, wprowadzania nowych form gospodarowania, ułatwień w zbycie towarów i promocji produktów regionalnych,
wzmocnienie potencjału turystycznego i sportowego,
koordynacja działań instytucji kultury, placówek oświatowo-wychowawczych dla organizowania wolnego czasu dla młodzieży i mieszkańców Gminy,
rozwój produktów edukacyjnych,
odnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców,
rozszerzenie usług medycznych oraz poprawa bezpieczeństwa publicznego,
przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i skuteczna polityka prorodzinna,
wzmocnienie powiązań wewnętrznych i zewnętrznych Gminy.

NAJWAŻNIEJSZE OSIĄGNIĘCIA I SUKCESY GMINY

Edukacyjne

Każda ze szkół z terenu gminy może poszczycić się dużymi osiągnięciami na polu dydaktycznym, wychowawczym i sportowym. Uczniowie uczestniczą w wielu olimpiadach i konkursach przedmiotowych oraz zawodach sportowych osiągając liczne sukcesy na szczeblu gminy, powiatu i województwa. Chętnie włączają się w akcje charytatywne. Co roku Gmina Mucharz wspiera edukację uzdolnionych uczniów ze szkół podstawowych przyznając stypendia za wyniki w nauce lub osiągnięcia sportowe. Wysokie wyniki naukowe uczniów budują prestiż szkół, wpływają na dobry wizerunek placówek w środowisku lokalnym, są świadectwem rzetelnej pracy kadry pedagogicznej.

Kulturalne

Od 2000 roku na terenie Gminy Mucharz działalność swoją prowadzi Gminny Ośrodek Kultury i Czytelnictwa w Mucharzu (GOKiC), który w swoich strukturach posiada 5 placówek i 4 gminne biblioteki. Przy ośrodku funkcjonują m.in. zespoły taneczne „Hocus Pokus”, „Abracadabra”, Zespół Śpiewaczy „Jaszczurowianki” oraz Ludowa Dziecięca Kapela „Kozinianie” w Kozińcu. Grupy te biorą aktywny udział w licznych konkursach oraz przeglądach artystycznych, w tym także w imprezach o zasięgach ogólnopolskich, zajmując niejednokrotnie wysokie miejsca. Przy GOKiC funkcjonuje także Klub Fotograficzny „OKNO”, który organizuje różne ciekawe wystawy fotograficzne związane z obszarem gminy Mucharz.

Nagrody, wyróżnienia

I miejsce w konkursie “Mądra Gmina” za inwestycje w rozwój zawodowy pracowników, konkurs organizowany jest przez MISTiA w Krakowie (2007).
III miejsce w konkursie “Mądra Gmina” (2008).
Nagroda Marszałka Województwa Małopolskiego “Kryształy Soli” w kategorii: aktywizacja gospodarcza i obywatelska, dla Lokalnej Grupy Działania “Gościniec 4 Żywiołów”, którego gmina jest członkiem (2008).
2017 r. – osiągnięcia w dziedzinie ochrony środowiska i aktywne uczestnictwo w konkursie #eko LIDERZY 2017 Województwa Małopolskiego, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie.