- powierzchnia gminy - 39,9 km2
- ludność - ______ osób (stan na dzień 31.12.2020)
- Gmina Zembrzyce – Zembrzyce (siedziba gminy), Marcówka, Śleszowice, Tarnawa Dolna i Tarnawa Górna.
Położenie Gmina Zembrzyce jest niewielka, zajmuje powierzchnię 3920 ha, ale bardzo urokliwa, skupia pięć wsi: Marcówkę, Tarnawę Dolną, Tarnawę Górną, Śleszowice i Zembrzyce. Położona jest w północnej części powiatu suskiego wzdłuż dwóch dopływów rzeki Skawy – Tarnawki i Paleczki. Sama Skawa stanowi główną oś gminy, wzdłuż której biegnie droga krajowa i linia kolejowa z Krakowa do Zakopanego. Gmina położona jest na granicy Beskidu Makowskiego i Małego. Od północy graniczy z powiatem wadowickim
Malowniczo położone w dolinach rzek, otoczone górami Beskidów wsie naszej gminy są idealnym miejscem do aktywnego wypoczynku, wędrówek i uprawiania sportów wodnych. Na Jeziorze Mucharskim. Linia kolejowa Kraków- Zakopane oraz rozbudowana komunikacja drogowa dają możliwość łatwego dojazdu z Krakowa, Śląska i odpoczynku wśród pięknej przyrody i życzliwych ludzi.
Siedziba Gminy to Zembrzyce wieś położona u podnóży południowych stoków masywu Chełmu (604m npm)w widłach dwóch rzek Skawy i nieco mniejszej Paleczki. W malowniczej kotlinie, otoczona pagórkami, porosłymi lasem.
Zembrzyce to najstarsza wieś powiatu suskiego, powstały już prawdopodobnie w końcu XIII wieku, o czym świadczy dokument z 1333r. potwierdzający jej istnienie, oraz wykopaliska i pozostałości średniowiecznej warownej budowli. Zamek znajdował się na wąskim grzebiecie wzgórza zwanego dziś „Zamczyskiem”, wznosi się ono na lewym brzegu Skawy, na wzniesieniu będącym częścią składową góry Jasień. Widoczne obecnie są pozostałości wału , fosy, oraz murów obronnych. Na podstawie znalezionych w tym miejscu ułamków ceramiki archeolodzy stwierdzili, iż miejsce to było zamieszkiwane już w okresie halsztackim, najpewniej przez ludność należącą do grupy „kultury łużyckiej” . W XIV wieku powstały także wsie Tarnawa Dolna i Śleszowice. Na przełomie XV i XVI wieku powstała Marcówka. Najpóźniej, bo dopiero w XVII wieku – Tarnawa Górna. Ich powstanie wiąże się z osadnictwem pasterzy wołoskich. Wszystkie te wsie były w posiadaniu prywatnych właścicieli, którzy z upływem czasu wielokrotnie się zmieniali.
Nazwa wsi Zembrzyce pochodzi od staropolskiego słowa „ząbr” oznaczającego żubra. Pierwotna nazwa osady brzmiała Zubrzic, Zubrzice. Początkowo stanowiła własność Zubrzyckich (Zembrzyckich). W roku 1530 Jan Zembrzycki zapisał ją królowi Zygmuntowi I Staremu, w wyniku czego stała się królewszczyzną. Tenże Zembrzycki uzyskał wcześniej zgodę króla na zmianę nazwy wsi z Zubrzyce na Zembrzyce. W 1693 roku Zembrzyce nabyła magnacka rodzina Wielopolskich, włączając ją na krótko w skład olbrzymiego obszaru zwanego państwem suskim. W latach następnych dobra Zembrzyce były w posiadaniu kolejnych szlacheckich rodów: Zakrzewskich, Dembińskich, Ostrzeszewiczów i Znamięckich. W 1903r. zmarła bezpotomnie Teofila Znamięcka, której grób znajduje się na cmentarzu parafialnym. Dwór znalazł się w rękach Zofii Targowskiej, która w1911 roku sprzedała go wraz ze wsią arcyksięciu Karolowi Stefanowi Habsburgowi, właścicielowi ogromnego majątku zwanego kluczem żywieckim. W 1938r. syn arcyksięcia – Karol Albrecht włości zembrzyckie rozparcelował i sprzedał mieszkańcom Zembrzyc.
Otoczona lasami, malowniczo położona wieś na południowych stokach Chełmu (603 m n.p.m.), z pięknymi widokami na masyw Policy i Babią Górę, nieco oddalona od głównej drogi do Krakowa, schowana za wzgórzami. Marcówka powstała prawdopodobnie w pierwszej połowie XV w. jako tzw. Zarąbki, tj. osiedle powstałe w wyniku wykarczowania lasu. Należała do parafii stryszowskiej a od 1966 r. do parafii zembrzyckiej. Była wioską typowo rolniczą. Wielokrotnie zmieniali się jej właściciele, którzy mieszkali w tutejszym dworze. Po II wojnie światowej dwór i zabudowania folwarczne zostały rozebrane, a grunty rozparcelowano pomiędzy miejscowych chłopów. Czasy te pamięta zapewne rosnący na rozstaju dróg przy szlaku pielgrzymkowym wielowiekowy dąb będący pomnikiem przyrody.
W 1772 roku ksiądz Józef Dembiński herbu Nieczuja, właściciel wsi, a równocześnie proboszcz w sąsiednim Stryszowie, z powodu zbyt wielkiego obciążenia chłopów na rzecz budowy kościoła w Marcówce, został napadnięty i zabity przez Marcowian. Jego zabójcy zostali ujęci i skazani na śmierć przez łamanie kołem; na Marcówkę zaś nałożono interdykt. Wtedy też, według miejscowej legendy, na skutek popełnionej zbrodni, zapadł się pod ziemię kościół, którego budowę rozpoczął ksiądz J. Dembiński.
W latach 80 tych mieszkańcy wybudowali własną Kaplicę pod wezwaniem Matki Bożej Częstochowskiej. Obecnie Marcówka z biednej, rolniczej wsi przekształciła się w pięknie zabudowaną wioskę, w której są nowoczesne domy oraz letnie domki pobudowane przez ludzi z miasta, szukających tu spokoju i świeżego powietrza.
Przemierzając sołectwo, idąc w górę od zabudowań dworskich mijamy niezwykłą kapliczkę z 1861 r. na której postumencie znajdują się dwie postacie Piotra i Pawła. Minąwszy ostatnie zabudowania osiedla przy wejściu do lasu Kapliczka Chrystusa upadającego pod krzyżem. Na samym szczycie Sosnówki stoi kaplica z 1879 r. wewnątrz znajduje się ołtarz z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej, który warto obejrzeć. Obsadzona drzewami jest doskonałym miejscem do odpoczynku dla wędrowców. Jest tam miejsce do parkowania i biwakowania. Widok przy sprzyjającej aurze niesamowity, widać cały zarys Babiej Góry, a nad nią tatrzańskie szczyty. Wędrując po okolicznych lasach w ciszy możemy podglądać naturę. Na kilku hektarowym obszarze leśnym natrafimy na hodowlę danieli.
Do ciekawych zabytków w Marcówce należy kapliczka stojąca na szczycie Chełmu, przedstawiająca wykutego w kamieniu świętego Onufrego, patrona pielgrzymów i turystów. Jeszcze w XIX wieku kapliczka miała unikatową, obrotową konstrukcję pozwalającą pątnikom zmierzającym tędy pieszo do Kalwarii Zebrzydowskiej zwrócenie posągu świętego w kierunku marszu, co miało zapewnić bezpieczeństwo w czasie pielgrzymki. Obecnie postać na stałe skierowana jest na wschód. Z kapliczką tą wiąże się podanie o ubogim chłopie z Marcówki, który codziennie przechodząc do pracy koło świętego, prosił go o wyciągnięcie z biedy. Zniechęcony brakiem reakcji świętego, pewnego dnia tak go zdzielił bukowym kołkiem, że święty Onufry spadł z postumentu. Okazało się, że w cokole, na którym stał święty, dawno temu zbójnicy mieli skrytkę, w której chowali zrabowane kosztowności. Chłop uznał to za dar od świętego Onufrego, a w dowód wdzięczności odnowił posąg i opiekował się nim. W drodze powrotnej z Chełmu do głównej trasy na Kraków, w gospodarstwie pszczelarskim możemy nabyć dobrej jakości naturalny miód u miejscowego pszczelarza, który również chętnie pokaże swoją pasiekę, a jest co w niej obejrzeć.
W Marcówce działa prężnie nie tylko Koło Gospodyń, ale i Bractwo Zbójnickie. Członkowie Bractwa Zbójników spod Babiej Góry żartują, że marni z nich zbóje, bo nie napadają, nie rabują ani nie gwałcą. Niewątpliwie jednak wiedzą, jak przygotować dobrą zabawę dla mieszkańców, czego dowodzą w czasie Rombanicy, czyli Podbabiogórskiego Zbójowania, co roku w lipcu w Bacówce u Harnasia. na której organizowane są konkursy dla chcących wykazać się zręcznością w wykonywaniu tradycyjnych prac gospodarskich, prezentowane są wyroby rękodzieła. Jest to impreza ciesząca się w powiecie suskim coraz większą popularnością i przyciągająca rzesze gości.
Wieś usytuowana wzdłuż potoku Tarnawka. Tarnawa Dolna powstała w okresie zasiedlenia doliny Skawy w XIV wieku i weszła w skład ówczesnego księstwa oświęcimskiego. Założona na prawie niemieckim przez Mikołaja z Benkowic (Bieńkowic). Właścicielem Tarnawy Dolnej w XVI wieku był znany arianin Jan Przypkowski, który uwolnił chłopów od pańszczyzny. Na początku XVII w. drogą kupna przeszła w ręce magnackiej rodziny Komorowskich. W następnych wiekach wraz z dobrami suskimi, przechodziła kolejno w ręce Wielopolskich , Branickich i Tarnowskich. Ci ostatni byli jej właścicielami do 1945 r. W 1939 r. Tarnawa Dolna została włączona do powiatu bielskiego w Rzeszy (granica z Generalnym Gubernatorstwem biegła wzdłuż pobliskiej rzeki Skawy). W lipcu 1943 r. Niemcy dokonali deportacji mieszkańców wsi do obozów pracy przymusowej w Rzeszy, a na ich miejsce sprowadzono osadników niemieckich.
Od wieków podstawowym zajęciem mieszkańców była praca na roli, w lesie i rzemiosło bazujące na obróbce drewna. W 1848 r. w Tarnawie Dolnej powstała Parafia, a w latach1878-1872 wzniesiono w stylu neoromańskim murowany kościół pw. św. Jana Kantego, który jest najcenniejszym zabytkiem Tarnawy. Najważniejszym obiektem sakralnym tarnawskiego kościoła jest słynący łaskami obraz Matki Bożej Przemiany i Uzdrowienia. Ponadto na terenie wsi obejrzeć można XIX wieczne, przydrożne kapliczki z figurkami: Chrystusa upadającego pod krzyżem i Chrystusa Frasobliwego, pochodzące z XIX wieku.
W Tarnawie Dolnej, w starym kamieniołomie są dogodne warunki do organizowane treningów i zawodów w trialu rowerowym.
Miejscowa, działająca już od 11 lat, stadnina oferuje jazdę konną na koniach rasy huculskiej, które charakteryzują się niezwykłą spolegliwością w stosunku do ludzi, są końmi najlepiej sprawującymi sie w górach. Nauka jazdy jak i wyprawy turystyczne są prowadzone pod fachową opieką instruktora. Jest to doskonała baza wypadowa na wycieczki na Prorokową Górę, Tarnawską Górę, leśnymi duktami z dala od codziennego zgiełku. W sołectwie prężnie działa reaktywowane przed 12 laty Koło Gospodyń Wiejskich, które włącza się w organizację imprez okolicznościowych i kulturalnych w gminie.
Wieś położona u stóp Leskowaca, w górnym biegu Tarnawki, lewobrzeżnego dopływu Skawy, na granicy Beskidu Małego i Makowskiego (Średniego), . Założona została w ramach akcji osiedleńczej prowadzonej w XVII wieku przez Komorowskich, obejmującej tereny położone wokół Leskowca. Pierwotna nazwa miejscowości to Rec (Redz, Retz). Nazwę : Tarnawa Górna wprowadzono dopiero pod koniec XVIII w. Wieś powstała w drugiej połowie XVI w. na terenie ówczesnego księstwa oświęcimskiego. Założona została w ramach akcji osadniczej prowadzonej przez Komorowskich, jako niewielki zarębek wołoski. Rozrosła się nieco na początku XVII w., kiedy Piotr Komorowski wydzielił w swoim latyfundium tzw. państwo suskie. W ramach tego państwa Redz należał do dóbr krzeszowskich. Po Komorowskich właścicielami Rdza , a później Tarnawy Górnej, byli kolejni posiadacze państwa suskiego, tj. Wielopolscy, Braniccy i Tarnowscy. Ci ostatni utrzymali swoje dobra do 1945 r.
To nieduża wieś w dolinie Tarnawki, lewego dopływu Skawy, na granicy Beskidu Małego i Makowskiego (Średniego). Powstała w XIV w. Jej założycielem był Mikołaj z Benkowic (Bieńkowic). W wieku czternastym i pierwszej połowie piętnastego Śleszowice były wsią szlachecką; należały do rodziny Szaszkiewiczów. W połowie XVI w. wieś przeszła w ręce królewskie i włączona została do starostwa barwałdzkiego, dzierżawionego m.in. przez Komorowskich. Od XVIII w. do lat trzydziestych XX w. Śleszowice Górne i Śleszowice Dolne jako osobne włości należały do przedstawicieli drobnej szlachty. Po tym okresie grunty dworskie zostały rozprzedane pomiędzy miejscowych chłopów.
W latach II wojny światowej Niemcy dokonali deportacji mieszkańców wsi do obozów pracy przymusowej w Rzeszy, a na ich miejsce sprowadzono osadników niemieckich. W 1981 r. w Śleszowicach rozpoczęto budowę kościoła, który konsekrowano w 1996 r. tworząc niezależną od Mucharza parafię.
Pięknie położone Śleszowice poszczycić się mogą nowoczesną, oddaną do użytku w 1994 r. szkołą podstawową, pełniącą rolę ośrodka życia kulturalnego wsi. Aktywnie działa tu również 1. Stowarzyszenie Muzyczne Śleszowice oraz Ochotnicza Straż Pożarna.
Będąc w Śleszowicach warto obejrzeć dwie zabytkowe budowle. Są to willa Mracznego, mieści się w niej Przychodnia Zdrowia oraz stojący w centrum wsi nad potokiem Tarnawka zabytkowy, drewniany dom znany jako willa „Plutówka”.
Podróżując po okolicy nie sposób też nie zwrócić uwagi na licznie rozsiane przydrożne kaplice. Oto najciekawsze z nich:
Zabytkowy dwór szlachecki z XIX wieku, został całkowicie odnowiony na początku XXI wieku, obecnie służący jako ośrodek pobytu dziennego Warsztatów Terapii Zajęciowej Caritasu Archidiecezji Krakowskiej. Odbywają się w nim zajęcia w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej. Obecnie do ośrodka uczęszcza 40 podopiecznych pracujących w pracowniach: gospodarstwa domowego, muzycznej z elementami origami, krawiecko – dziewiarskiej, ogrodniczej, plastycznej, stolarskiej oraz multimedialnej. W sali ćwiczeń ruchowych – pod okiem fizjoterapeuty, uczestnicy mogą podnieść swoją sprawność fizyczną i skorzystać ze wsparcia psychologa.
Na terenie dawnego Ośrodka Wypoczynkowego PKP działa Ośrodek Wypoczynkowo-Rekolekcyjny Totus Tuus im. Ks. Kardynała Karola Wojtyły to pięknie położony w lesie kompleks budynków rozlokowanych na 3. polanach. Zapewnia wypoczynek w ciszy i bliskości natury. W ośrodku odbywają się rekolekcje prowadzone przez charyzmatycznych rekolekcjonistów, szkolenia, konferencje oraz przyjęcia okolicznościowe. Przyjmowane są głównie grupy zorganizowane. Dla indywidualnych osób oferuje się domki na trzeciej polanie, wyposażone w aneks kuchenny, kominek, trzy sypialnie i pokój dzienny. Na terenie ośrodka znajduje się również kaplica z relikwiami błogosławionego Jana Pawła II.
W Zembrzycach działa również Dom Wczasowo-Rehabilitacyjny im. św. Brata Alberta Caritas Archidiecezji Krakowskiej w, w którym udzielana jest całodobowa opieka osobom w podeszłym wieku, osobom niepełnosprawnym oraz przewlekle chorym i zapewniona jest pielęgnacja i rehabilitacja osób niewymagających hospitalizacji.
30 lat samorządu Gminy Zembrzyce to bez wątpienia impuls rozwoju szczególnie infrastrukturalnego w różnych obszarach życia. Okres ten w dużej mierze związany jest z rozpoczynającą się u progu lat ’90 XX wieku budową Zbiornika Świnna Poręba. Budowa ta stanowi bez wątpienia skok cywilizacyjny dla Gminy Zembrzyce pod kątem rozwoju infrastruktury związanej z ochroną środowiska jak również infrastruktury drogowej i kolejowej. Wśród inwestycji powstałych w związku z budową zbiornika wodnego należy zaliczyć:
Wraz z budową zbiornika wodnego, którego 12% powierzchni leży na terenie Gminy Zembrzyce, dostrzeżono konieczność rozwoju infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej. W związku z tym Gmina Zembrzyce wykorzystując środki europejskie oraz własne wykonała szereg inwestycji strategicznych mających stanowić bazę dla rozwoju tej dziedziny gospodarki w tym m.in.:
Wiele uwagi władze gminy ukierunkowały na modernizację obiektów komunalnych, służących na co dzień mieszkańcom Gminy Zembrzyce w tym m.in.:
Istotnym elementem inwestycyjnym jest również infrastruktura szkolna, edukacyjna. Zlokalizowane na terenie gminy cztery placówki oświatowe wyposażono w nowoczesne elementy informatyczne i pomoce naukowe pozwalające na zwiększanie atrakcyjność zajęć edukacyjnych. Zmodernizowano i utworzone dodatkowe odziały przedszkolne we wszystkich placówkach szkolnych.
Jak każdy samorząd tak i Gmina Zembrzyce przez ostatnie trzy dekady angażuje się w rozwój infrastruktury drogowej w tym zakresie Gmina Zembrzyce w porozumieniu z Powiatem Suskim doprowadziła do:
Ponad to, w gminnej infrastrukturze drogowej dokonano wielu inwestycji w tym m.in.
Plany rozwojowe
Gmina Zembrzyce w myśl dokumentów strategicznych w następnych latach pragnie rozwijać się w zakresie usług turystycznych nie zapominając o podnoszeniu komfortu życia swoich mieszkańców. W tych obszarach gmina pragnie:
STOWARZYSZENIE GMIN BABIOGÓRSKICH
ul. Mickiewicza 19
34-200 Sucha Beskidzka
telefon: 665-053-572
email: info@sgb.org.pl
STOWARZYSZENIE GMIN BABIOGORSKICH
ul. Mickiewicza 19, 34-200 Sucha Beskidzka, tel. 665-053-572
Postaram się na nią jak najszybciej odpowiedzieć